Jak ukryć partycję, pliki lub nawet cały system?

Artykuł przedstawia kompleksowe omówienie mechanizmu ukrytego wolumenu (Hidden Volume) w VeraCrypt, jego konfiguracji, ochrony przed nadpisaniem oraz wymagań bezpieczeństwa. Opisujemy zasady działania, krok po kroku przewodnik tworzenia, a także korzyści i scenariusze zastosowań, w tym ukryty system operacyjny.

Czym jest ukryty wolumen VeraCrypt?

Ukryty wolumen to wewnętrzny, zaszyfrowany obszar utworzony w wolnym miejscu innego, „zwykłego” (zewnętrznego) wolumenu VeraCrypt. Dzięki temu, nawet jeśli ktoś zmusi nas do ujawnienia hasła, możemy udostępnić tylko dostęp do zewnętrznego wolumenu, podczas gdy faktyczne dane pozostaną niewidoczne i nieodkrywalne.

Wolumen zewnętrzny po utworzeniu wypełniany jest losowymi danymi, dzięki czemu wolne sektory (miejsce, gdzie ukryty wolumen może istnieć) nie wyróżniają się od reszty zaszyfrowanego obszaru. Nawet przy pełnym odczycie wolumenu nie da się stwierdzić, czy zawiera on schowany fragment, czy tylko ciąg losowy.

Zewnętrzny i ukryty wolumen używają różnych haseł – to od wprowadzonego hasła zależy, który obszar zostanie zamontowany: zewnętrzny czy ukryty.

Jak działa ukryty wolumen?

1. Analiza nagłówków – przy próbie montowania VeraCrypt najpierw odszyfrowuje nagłówek zewnętrznego wolumenu; jeśli to się nie powiedzie, próbuje odszyfrować nagłówek ukrytego wolumenu, który znajduje się w określonym obszarze (bajty 65536–131071). Nagłówki ukryte są nierozróżnialne od losowych danych.
2. Wybór wolumenu – poprawne odszyfrowanie nagłówka automatycznie wskazuje VeraCrypt, który wolumen ma być zamontowany.
3. Tworzenie w wolnym obszarze – ukryty wolumen można utworzyć w każdym rodzaju wolumenu VeraCrypt (plikowym lub partycyjnym). Kreator sam zeskanuje mapę klastrów zewnętrznego wolumenu i określi maksymalny dostępny obszar dla ukrytego.

Tworzenie ukrytego wolumenu – przewodnik krok po kroku

1. W głównym oknie VeraCrypt wybierz Create Volume → Create a hidden VeraCrypt volume.
2. Wskaż istniejący wolumen zewnętrzny (plik lub urządzenie). Kreator zweryfikuje mapę klastrów i wyznaczy maksymalny rozmiar ukrytego obszaru.
3. Podaj hasło do wolumenu zewnętrznego, skopiuj tam „pozorowane” pliki (np. rzekomo ważne dokumenty).
4. Wprowadź silne, inne hasło do ukrytego wolumenu i zaakceptuj proponowany rozmiar.
5. Kreator utworzy dwa nagłówki (zewnętrzny i ukryty), a następnie przygotuje obszar wolny wolumenu zewnętrznego, wypełniając go losowymi danymi.

Uwaga: kreator dba o to, by ukryty wolumen nie nadpisał danych w zewnętrznym. Jeśli wystąpi problem, przejrzyj sekcję Troubleshooting w dokumentacji VeraCrypt.

Ochrona ukrytego wolumenu przed przypadkowym nadpisaniem

Aby zapobiec nadpisaniu ukrytego obszaru podczas zapisu do wolumenu zewnętrznego, skorzystaj z opcji ochrony przy montowaniu:

1. Kliknij Mount Options przy montowaniu wolumenu zewnętrznego.
2. Zaznacz Protect hidden volume against damage caused by writing to outer volume i wpisz hasło ukrytego wolumenu.
3. Po potwierdzeniu oba hasła (zewnętrzne i ukryte), wolumen zostanie zamontowany, a wszelkie próby zapisu do obszaru ukrytego będą odrzucane.

Gdy ochrona jest aktywna, cały wolumen staje się tylko do odczytu w obszarze ukrytym, co zapobiega naruszeniu spójności i zachowuje wiarygodność „losowych” klastrów.

Wymagania i środki ostrożności bezpieczeństwa

1. Obserwacja zmian sektorów – jeśli ktoś ma dostęp do obrazu wolumenu w różnych momentach, może zauważyć zmiany w sektorach ukrytego obszaru i zażądać wyjaśnień. Unikaj częstych modyfikacji ukrytego wolumenu bez logicznego wytłumaczenia.
2. Unikanie plikowego hostingu na systemach journaled – defragmentacja lub mechanizm journalingu (np. NTFS) może pozostawić fragmenty wolumenu w innych plikach. Zalecane są partycje/urządzenia albo systemy plików bez journalingu (np. FAT32).
3. Brak urządzeń z mechanizmem wear‑leveling – ukryte wolumeny nie powinny być przechowywane na SSD lub pendrive’ach ze względu na kopiowanie fragmentów przez kontroler.
4. Backup i klonowanie – nie twórz kopii wolumenu przez klonowanie całego urządzenia. Zamiast tego korzystaj z opisanych w dokumentacji metod bezpiecznego backupu.
5. Środowisko montowania – na Windows najlepiej używać ukrytego systemu operacyjnego lub minimalnego Live‑CD, by wyeliminować zapisy na niezaszyfrowane partycje i uniknąć wycieków metadanych. Na Linuksie i macOS zaleca się wyłącznie Live‑CD z zapisem do RAM‑dysku.

Ukryty system operacyjny

VeraCrypt pozwala także stworzyć pełnoprawny ukryty system operacyjny (hidden OS). Proces przebiega następująco:

1. Przygotowanie partycji – na dysku systemowym tworzysz dodatkową partycję za systemową, co najmniej 5 % (lub 110 % dla NTFS) większą od obecnej.
2. Tworzenie wolumenów – kreator utworzy dwa wolumeny VeraCrypt (zewnętrzny i ukryty) wewnątrz tej partycji, a następnie skopiuje całą zawartość systemowej partycji do ukrytego wolumenu, szyfrując ją odrębnym kluczem.
3. Bezpieczne wymazanie – po sklonowaniu ukrytego systemu oryginalne dane partycji są nadpisywane losowymi danymi, by nie pozostały żadne ślady.
4. Instalacja systemu‑wabika – na partycji systemowej instalujesz ponownie system i szyfrujesz go jako „decoy OS”. W przypadku przymusowego ujawnienia haseł możesz zdradzić hasło do decoy i do zewnętrznego wolumenu, zachowując tajemnicę ukrytego systemu.

Zaawansowane środki przy ukrytym OS

• Podczas pracy ukrytego systemu VeraCrypt automatycznie blokuje zapisy na niezaszyfrowanych oraz nieukrytych wolumenach, by uniknąć śladów zmian w metadanych.
• Po zakończeniu sesji należy wyłączyć komputer lub wstrzymać działanie (hibernate) i odczekać kilka minut przed ponownym uruchomieniem decoy OS, aby wyczyścić pamięć RAM.
• Komputer powinien być odłączony od sieci w trakcie działania ukrytego systemu.

Zalety rozwiązania VeraCrypt Hidden Volume

• Plausible deniability – istnienie ukrytego wolumenu jest niemożliwe do udowodnienia.
• Pełna separacja danych – decoy OS i dane jawne mogą funkcjonować niezależnie od obszaru tajnego.
• Automatyczne zabezpieczenia – ochrona przed nadpisaniem i tryb tylko do odczytu minimalizują ryzyko uszkodzenia.
• Elastyczność – ukryte wolumeny działają zarówno w kontenerach plikowych, jak i na partycjach.

Podsumowanie

VeraCrypt Hidden Volume to zaawansowane narzędzie zapewniające nie tylko silne szyfrowanie, lecz również skuteczną „zaprzeczalność” istnienia tajnych danych. Poprzez odpowiednią konfigurację, stosowanie się do wymagań bezpieczeństwa oraz korzystanie z ochrony przed nadpisaniem, można bezpiecznie przechowywać najbardziej wrażliwe informacje nawet w obliczu przymusu ujawnienia hasła! Za pomocą VeraCrypt możesz zrealizować niemalże każdy scenariusz – od prostych ukrytych folderów po pełnoprawny ukryty system operacyjny, minimalizując ryzyko wycieku tajnych danych i pozostawiając pozory, że dysk jest zwyczajnie „zwykłym” zaszyfrowanym obszarem.